آپراکسی یک اختلال عصبی است که با ناتوانی در انجام حرکات روزمره یا تمرین شده، علیرغم داشتن تون و قدرت عضلانی طبیعی، مشخص می شود. این به دلیل مشکلات شناختی و برنامه ریزی حرکتی است و اغلب به دلیل اختلال یا آسیب مغزی ایجاد می شود.
آپراکسی گفتاری (کلامی) به طور منحصر به فردی بر برنامه ریزی و ترتیب حرکات حرکتی مورد استفاده برای تولید گفتار تأثیر می گذارد، که می تواند باعث مشکل در تلفظ کلمات، تحریف گفتار و خطاهای گفتاری شود.
انواع آپراکسی
انواع مختلفی از این اختلال وجود دارد که باعث ایجاد مشکل در انجام وظایف و حرکات روزمره می شود. با این حال، شایع است که بیش از یک نوع آپراکسی به طور همزمان وجود داشته باشد از جمله :
- Ideomotor: ناتوانی در انجام کارها بر اساس دستور کلامی یا اختلال در اجرای استفاده از یک ابزار (عدم توانایی استفاده از قاشق علیرغم توانایی توصیف نحوه استفاده از آن)
- ایده‌آل: ناتوانی در نحوه انجام وظایف با حرکات متوالی و متعدد (غذا خوردن، حمام کردن و لباس پوشیدن)
- حرکتی: ناتوانی در انجام دقیق و هماهنگ حرکات انگشت و دست (بستن دکمه های لباس)
- باکوفیسیال – اورافشیال: ناتوانی در انجام حرکات صورت (لیسیدن لب ها، سوت زدن، سرفه کردن، یا چشمک زدن)
- گفتاری: مشکل در هماهنگی حرکات دهان برای تولید گفتار
- ساختاری: عدم توانایی در کپی یا ترسیم اشیا یا نمادها
علائم آپراکسی
این اختلال علیرغم عدم آسیب به تون یا قدرت عضلانی باعث ایجاد مشکل در انجام وظایف و فعالیت های روزمره زندگی روزمره می شود. افراد مبتلا اغلب با موارد زیر دست و پنجه نرم می کنند:
- مسواک زدن دندان ها
- شانه کردن موها
- حمام کردن
- توالت کردن
- آشپزی
- نظافت شخصی
- نوشتن و …
دلایل و عوامل خطر
آپراکسی در اثر آسیب به نواحی خاصی از مغز درگیر در برنامه ریزی حرکتی و هماهنگی حرکت ایجاد می شود. این حوزه ها عبارتند از:
- قشر پیش حرکتی چپ در لوب فرونتال چپ (برنامه ریزی حرکتی)
- لوب تمپورال چپ (بازیابی حافظه حرکات انجام شده)
- قشر جداری چپ (اطلاعات مکانی – زمانی برای هماهنگی و برنامه ریزی حرکات)
آپراکسی همچنین ممکن است در نتیجه آسیب به جسم پینه ای، دسته ای از الیاف که نیمکره چپ را به نیمکره راست مغز متصل می کند، ایجاد شود.
آسیب به این نواحی مغز می تواند از موارد زیر رخ دهد:
- سکته مغزی (از دست دادن جریان خون به بخشی از مغز)
- زوال عقل (گروهی از شرایط که باعث از دست دادن حافظه، مهارت های زبانی، مهارت های حل مسئله و توانایی تفکر می شود)
- بیماری پارکینسون (اختلال عصبی پیشرونده موثر بر حرکت)
- تومور مغزی (رشد سلول های غیر طبیعی در مغز)
- آسیب مغزی تروماتیک (TBI، آسیبی که بر نحوه عملکرد مغز تأثیر می گذارد)
- هیدروسفالی (جمع شدن مایع در مغز)
- فلج فوق هسته ای پیشرونده (اختلال نادر مغزی که بر تعادل و حرکت تأثیر می گذارد)
آپراکسی ناشی از آسیب به نواحی در سمت چپ مغز است و تقریباً در یک سوم بیمارانی که سکته مغزی را در نیمکره چپ مغز تجربه می کنند، رخ می دهد.
روشهای درمان
توانبخشی درمان اصلی آپراکسی است که می تواند شامل موارد زیر باشد:
- فیزیوتراپی برای افزایش قدرت حرکتی درشت، هماهنگی و کنترل حرکتی
- کاردرمانی برای بهبود توانایی حرکتی ظریف، هماهنگی و برنامه ریزی حرکتی، کنترل حرکتی، شناخت و آموزش در فعالیت های روزمره زندگی
- گفتار درمانی برای بهبود کنترل حرکتی دهان و تلفظ صداهای گفتار
تحریک جریان مستقیم جمجمه ای به نواحی با سمت چپ مغز ممکن است برای بهبود برنامه ریزی و کنترل حرکتی برای انجام وظایف و حرکات مفید باشد. با این حال تحقیقات در این زمینه ادامه دارد.
نکات پایانی
آپراکسی یک بیماری دشوار برای درمان است زیرا اغلب ناشی از آسیب مغزی ناشی از آسیب دائمی یا شرایط عصبی است که با گذشت زمان بدتر می شود. بسیاری از افراد مبتلا به آپراکسی برای انجام کارهای روزانه مانند حمام کردن، لباس پوشیدن و آشپزی به کمک نیاز دارند. اگر آپراکسی ناشی از سکته مغزی یا آسیب مغزی اخیر باشد، توانبخشی زودهنگام و فشرده برای به حداکثر رساندن نتایج موفقیت آمیز برای بازیابی عملکردهای قبلی بسیار مهم است.
کلمات مرتبط :
گفتاردرمانی در هروی – کاردرمانی در هروی – گفتاردرمانی در پاسداران – گفتاردرمانی برای کودکان – گفتاردرمانی برای سالمندان – مرکز توانبخشی کودکان در هروی
