شکاف کام و لب یک ناهنجاری مادرزادی است که با عدم شکل گیری درست کام و لب جنین در دوران بارداری مشخص می شود.
سقف دهان یا همان کام بین هفته های ششم و نهم بارداری تشکیل می شود. اگر بافتی که سقف دهان را تشکیل می دهد در دوران بارداری به طور کامل به هم نپیوندد، شکاف کام رخ می دهد.
شکاف لب در شرایطی رخ می دهد که بافت های تشکیل دهنده لب قبل از تولد به طور کامل به هم نپیوندد. این وضعیت می تواند یک شکاف کوچک باشد یا می تواند یک سوراخ بزرگ باشد که از لب به داخل بینی می رود. لب بین هفته های چهارم و هفتم بارداری تشکیل می شود. همانطور که جنین در دوران بارداری رشد می کند، بافت بدن و سلول های خاصی از هر طرف سر به سمت مرکز صورت رشد می کنند و به یکدیگر می پیوندند و صورت را می سازند. این به هم پیوستن بافت، ویژگی های صورت مانند لب ها و دهان را تشکیل می دهد.
شکاف کام و لب معمولا با هم رخ می دهند و سبب بروز مشکلات تغذیه ای و گفتاری در این کودکان می شوند ، خطر عفونت گوش ، مشکلات شنوایی و دندانی در این کودکان نیز بیش از سایر کودکان است.
این ناهنجاری مادرزادی در دوران بارداری با سونوگرافی معمول قابل تشخیص است و والدین با آگاهی از آن می توانند خود را برای درمان به موقع این عارضه آماده کنند.
علائم شکاف لب و کام
- شکاف در لب و سقف دهان (کام) که یک یا هر دو طرف صورت را تحت تاثیر قرار می دهد.
- شکاف در سقف دهان که بر ظاهر صورت تاثیری ندارد.
- شکافی در لب که فقط به صورت یک بریدگی کوچک در لب دیده می شود یا از لب از طریق لثه بالایی و کام به پایین بینی کشیده می شود.
- گاهی ممکن است شکاف فقط در ماهیچه های کام نرم (شکاف کام زیر مخاطی) رخ می دهد که در پشت دهان قرار دارند و توسط پوشش دهان پوشیده شده اند. این نوع شکاف اغلب در بدو تولد مورد توجه قرار نمی گیرد و ممکن است تا زمانی که علائم ایجاد شود، تشخیص داده نشود.
عوارض
- مشکل در تغذیه و بلع، با احتمال خروج مایعات یا غذا از بینی
- صدای صحبت کردن بینی
- عفونت مزمن گوش
دلایل شکاف کم و لب
تغییرات ژنتیکی در دوران جنینی سبب بروز این ناهنجاری مادرزادی می شود که عوامل مختلفی در بروز آن نقش دارند از جمله :
- خانم های مبتلا به دیابت که قبل از بارداری تشخیص داده شده است، در مقایسه با خانم هایی که دیابت نداشتند، در معرض خطر بیشتری برای داشتن فرزندی با شکاف لب و کام هستند.
- خانم هایی که در دوران بارداری سیگار می کشند، بیشتر از زنانی که سیگار نمی کشند، در معرض خطر داشتن نوزادی با شکاف لب و کام هستند.
- خانم هایی که در سه ماهه اول بارداری (3 ماه اول) از داروهای خاصی برای درمان صرع مانند توپیرامات یا اسید والپروئیک استفاده می‌کنند، خطر بروز شکاف لب و کام را در نوزاد خود افزایش می دهند.
روشهای درمان
درمان کودکان مبتلا به شکاف کام و لب به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله ، شدت و میزان شکاف ایجاد شده ، سن و سایر مشکلات مادرزادی دیگر.
جراحی برای ترمیم شکاف لب معمولاً در چند ماه اول تولد نوزاد ضروری است و هرچه این جراحی سریع تر انجام شود بهتر خواهد بود.
مراقبت های ویژه دندانی یا ارتودنسی یا گفتار درمانی نیز برای بسیاری از این کودکان ضروری است.
همانطور که گفته شد اغلب این کودکان دچار مشکلات تغذیه ای هستند و توانایی تغذیه از شیر مادر بطور طبیعی را ندارند ، در این شرایط متخصص گفتاردرمانی که در زمینه اختلالات بلع کار می کند می تواند به ارائه راهکارهایی برای تغذیه این کودکان کمک کند.
کلمات مرتبط :
درمان شکاف کام – درمان شکاف لب – لب شکری – گفتاردرمانی کودکان در هروی – گفتاردرمانی کودکان در اقدسیه
